Geplaatst op Geef een reactie

Is de wereld onbelangrijk?

Als je gaat begrijpen dat de werkelijkheid non-duaal is, word je dan niet onverschillig naar de duale wereld? Want waarom zou je je inspannen voor een wereld die zo veranderlijk en vergankelijk is, bijna als een droom? Een oud Indiaas verhaal over een koning en zijn twee leraren laat ons zien dat deze gedachtegang voortkomt uit verwarring. Het begrijpen van nondualiteit maakt je niet onverschillig.

Een koning in het oude India kreeg zowel onderwijs van een dvaitin als van een advaitin. Een dvaitin is een geleerde die zegt dat dualiteit werkelijk is. Een advaitin onderwijst dat de werkelijkheid non-duaal is.

De koning kreeg van de advaitin te horen dat brahman werkelijk (satyam) is en de wereld schijnbaar (mithyā). De advaitin sprak hier steeds over: ‘De hele wereld, inclusief uw lichaam en geest is een gevolg en brahman is de oorzaak. De oorzaak is satyam en het gevolg is mithyā. De wereld is voor haar bestaan afhankelijk van brahman. Zoals de pot van klei geen eigen bestaan heeft. De pot is niets dan klei, de oorzaak van de pot. Op dezelfde manier is de hele wereld brahman, de oorzaak die onafhankelijk bestaat. Niets is bij brahman vandaan…’ Et cetera.

De koning begreep het nog niet, maar hij vond het een aantrekkelijk idee dat hij brahman was, het onbegrensde, de oorzaak van de hele wereld. Dat stond hem wel aan. Wat hij hoorde was in ieder geval goed voor zijn mentale gezondheid, want het gaf zijn ego een boost.

De tweede geleerde, de dvaitin, bleef de koning uitleggen dat hij niet brahman was. Dat hij niet de oorzaak kon zijn, want hij was een product van brahman en onderhevig aan karma. Hij kon zijn tijd daarom het beste besteden aan handelingen die hem zouden zegenen met een lang leven in de hemelse werelden.

De koning luisterde naar beide geleerden, want hij wilde onbevooroordeeld zijn. Maar hij viel meestal in slaap tijdens de lessen van de dvaitin. Dit maakte de dvaitin een beetje jaloers op de advaitin, die meer aandacht leek te krijgen van de koning.

Op pelgrimstocht

Op een dag vertrok de koning voor een grote pelgrimstocht, samen met zijn hofstoet, waaronder ook zijn twee leraren. De tocht ging door een bos dat bekendstond om de aanwezigheid van vele wilde dieren. Terwijl ze door het bos liepen, dook er een olifant op met enorme slagtanden. De advaitin spotte de olifant als eerste en riep: ‘Een olifant, Majesteit, een olifant!’ Hij begon te rennen en de koning, de dvaitin en alle anderen renden met hem mee. Iedereen zocht veiligheid.

Toen het avontuur voorbij was, besloot de koning die dag niet verder te trekken, maar de tenten op te laten zetten voor de nacht. De dvaitin ging naar de koning die aan het rusten was, en zei: ‘Majesteit, zag u hoe de advaita-guru rende?’ ‘Ja’, bevestigde de koning, ‘hij was echt snel! Hij was de eerste die zich in veiligheid wist te brengen.’

‘Dat is precies mijn punt, Majesteit’, zei de dvaitin. ‘Hij zegt dat de wereld mithyā is en toch rende hij weg voor de olifant. Als de wereld mithyā is, dan moet de olifant ook mithyā zijn. Waarom rende hij weg voor een mithyā-olifant? Zijn onderwijs is enkel een onzinnige brei van woorden. Ik zei u al dat er geen mithyā is. Alles is satyam, alles is werkelijk.’

De koning wilde van de advaitin zelf horen waarom hij was gaan rennen voor de olifant. Hij liet hem bij hem komen en zei: ‘U onderwijst mij nu al een hele tijd dat alles mithyā is. Dan is de olifant toch ook mithyā?’

‘Ja Majesteit’, antwoordde de advaitin, ‘De olifant is zeker mithyā. Maar heb ik ooit gezegd dat rennen satyam is? Rennen is ook mithyā! Zag u enige angst in mij? Er was geen angst. Ik deed gewoon wat nodig was om te doen.’

‘Weet dat het werkelijke, dat dit alles doordringt, onverwoestbaar is. Niets kan het onveranderlijke vernietigen.’
Bhagavad Gita 2.17

De advaitin is een praktisch mens

De advaitin was vrij van angst, omdat hij satyam-mithyā heel goed begreep. Hij wist: ‘Mithyā kan mij, satyam, niet aantasten. Zoals de pot klei niet kan aantasten.’ Toch rende hij weg voor de olifant, omdat het simpelweg is wat nodig is om te doen.

Als er een olifant op je afkomt, dan is rennen nodig. Zorgen voor je lichaam is doen wat nodig is. Het lichaam is je gegeven, het is Īśvara’s creatie. Je hebt er goed voor te zorgen.

Het onderwijs van Vedanta maakt je een praktisch mens. Dit zien we ook terug in het verhaal, want waarom spotte de advaitin de olifant als eerste? Advaitins begrijpen de wereld zoals deze is. Zij worden niet gehinderd door subjectiviteit, wat ontstaat door wensen en zorgen. De advaitin in het verhaal was objectief en daarom zag hij de olifant als eerste.

Het belang van satyam-mithyā onderwijs

Maar wat dit verhaal ons vooral laat zien, is dat de visie van nondualiteit niet samengaat met onverschilligheid naar de wereld. Als de visie van Vedanta niet compleet begrepen wordt, dan ligt een cynische houding naar het leven op de loer. Waarom zou ik me inspannen voor de wereld die mithyā is? Een helder begrip van satyam-mithyā maakt het verschil of de visie compleet is of niet.

De wereld is niet een illusie of onwerkelijk, want we nemen haar allemaal waar. De wereld is mithyā. Een definitie van mithyā is: dat wat niet te categoriseren valt als bestaand dan wel niet-bestaand.

Satyam is dat wat in het verleden, het heden en de toekomst bestaat, dat wat onveranderlijk bestaat. Geen enkel object in de wereld voldoet hieraan: alles is veranderlijk. Neem de pot van klei: de pot is niet satyam, want hij bestond niet altijd en hij kan morgen gebroken zijn. Maar de pot is ook niet volledig niet-bestaand, want dan zouden we de pot niet kunnen waarnemen en er niet iets in kunnen stoppen.

Dus er is een werkelijkheidsgraad die tussen satyam en niet-bestaand in zit en de technische term hiervoor is mithyā.

De wereld is Ishvara’s creatie

De hele wereld van ontelbare namen en vormen is niet in te delen onder ‘onveranderlijk bestaand’ (satyam) en ook niet onder niet-bestaand. De wereld is mithyā. Zoals de pot afhankelijk is voor zijn bestaan van klei, zo is de wereld afhankelijk van satyam brahma, de onbegrensde, onveranderlijke oorzaak.

Zouden we dan niet onverschillig naar de wereld moeten zijn, als deze niet absoluut werkelijk is? Nee, de wereld is Īśvara’s creatie, een manifestatie van alle kennis, alle kracht. En als individu maak ik deel van uit van dit geheel. Verwondering, respect, ontzag zijn de woorden die de gepaste houding naar de wereld beschrijven.

Het is niet aan mij om een waardeoordeel te geven over het leven of om te bepalen of iets zin heeft of niet. Ik respecteer alles wat er is, omdat het een manifestatie van Īśvara is. Ik maak onlosmakelijk deel uit van deze wereld en dus draag ik mijn steentje bij. Ik doe wat nodig is – ik ren zo nodig weg voor een olifant – en leef in harmonie met de wereld. Dat is ‘go with the flow’. Dat is emotionele volwassenheid.

Het complete onderwijs van Vedanta is: ‘Alles wat er is, is Īśvara en die Īśvara ben jij. Tat tvam asi – dat ben jij.’ We kunnen Īśvara niet overslaan als we bevrijding, mokṣa, willen. Het begrijpen van Īśvara leidt tot het begrijpen van onze eigen onbegrensde natuur, die allesomvattend is en de wereld insluit. En dat kan alleen door satyam-mithyā goed te begrijpen. Het systematische onderwijs van Vedanta helpt ons hierbij.

De inspiratie voor dit artikel komt van de Bhagavad Gita Home Study Course van Swami Dayananda.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *